Το 1968 ο ΝικόλαοςΚοντοσόπουλος σε γλωσσοσυλλεκτική εργασίατου κατέδειξε ότι στο ΝομόΣερρών υπάρχουν πέντε γεωγραφικές περιοχέςγηγενών ιδιωμάτων:1)η πόλη των Σερρών, 2) η περιοχή των Δαρνακοχωρίων, 3) η περιοχή τηςΑλιστράτης και των γύρω χωριών, 4) η περιοχή των χωριών τωνυπωρειών του Παγγαίου και 5) η επαρχία Βισαλτίας με κέντρο τηνπόλη της Νιγρίτας.
Το ιδίωμα της Βέργης βασικά μοιάζει προς το της Νιγρίτας και των άλλωνχωριών γηγενούς πληθυσμού της Βισαλτίας. Με την επίδραση της κοινήςνεοελληνικής και εξαιτίας της αλλαγής της ζωής των κατοίκων, το παλιότοπικό λεξιλόγιο έχει αλλάξει. Διατηρείται όμως αρκετά καλά στουςπαλιότερους. Διατηρείται επίσης και η ιδιωματική προφορά.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του ιδιώματος είναι τα εξής
:1)Πτώση του πρωταρχικού άτονου τελικούi και των άτονωνi και ου στημέση των λέξεων: π.χ. πουρνάρ(ι), αρνίθ(ι) και σκ(υ)λί, π(ου)λί.
2)Μετατροπή του άτονου e σε i και του ο σε ου. π.χ. χαίριτι, λύκους.
3)Ατελής συνίζηση μεταξύ ρ ή σ ή δ ή θ και τονισμένου α: π.χ. κιρασ(ι)ά,χιρ(ι)ά, κριθαρ(ι)ά, μουσκαβδ(ι)ά, γρουθ(ι)ά αντί κιρασχιά, χιργιά,κριθαργιά, μουσκαβδγιά, γρουθχιά.
4) Διατήρηση του τουρκικού φθόγγου ı σε τουρκικές λέξεις: π.χ. μπακ(ί)ρια,ουνταλ(ί)κ(ι), καϊνλ(ί)κ(ι), κ(ι)ημάς.
5)Τα μεσοφωνηεντικά χ και σ χάνονται όταν τονίζεται το προηγούμενοφωνήεν (το σ μεταφέρεται στο καταληκτικό ς): π.χ. έυσα (αντί έχυσα),Θανάησς (αντί Θανάσης), δα μπουρέεισς να πιράεισς (αντί θα μπορέσειςνα περάσεις).
6)Το ζ και το σ στην ονομαστική των ονομάτων και στο β ́ πρόσωπο τουενικού στον ενεστώτα, μεταφέρεται πριν το ς της κατάληξης: π.χ.γρουσούηζς (αντί γρουσούζης), Θανάησς (αντί Θανάσης), βάειζς (αντίβάζεις), λύεισς (αντί λύσεις).
7)Μετατροπή του δ σε θ μετά από την αποβολή του άτονου ι που υπάρχειανάμεσά τους: π.χ. θ’κό μ’ (δικό μου), μυρουθ’κό (μυρωδικό).
8)Ανάπτυξη τ μεταξύ λ και σ ή ν και σ, ή ρ και σ, στη θέση του άτονου iπου αποβάλλεται: π.χ. μέλ’τσα (μέλισσα), αλ’τσίδα (αλυσίδα), δίν’τς(δίνεις), πλέν’τς (πλένεις), γύρ’τσα (γύρισα).
9)Ανάπτυξη του ν μέσα σε αντωνυμίες ή επίθετα: π.χ. τόσνοι πουλλνοί(τόσοι πολλοί).
10)Το αρσενικό και το θηλυκό άρθρο στην ονομαστική παραλείπονται.Χρησιμοποιούνται σπάνια: π.χ. Ποιος ήρτι; -Θανάησς. Γέντσι κατσίκα μας.Κιρασιά τσακίσκι.
11)Το ι αποβάλλεται στην ονομαστική του πληθυντικού σε ονόματα πουλήγουν σε –λια: π.χ. ιλιά – ιλές, τζιρτζιλιά – τζιρτζιλές.
12)Το μελλοντικό μόριο θα παρουσιάζεται σαν δα: π.χ. θα δω – δα διώ.
13)Τα υποκοριστικά σχηματίζονται σε –ούδι ή –ούδα. π.χ. πιδούδι,κουρτσούδι, πασχαλούδα, πλαδούδα. Μερικά μόνο σε –έλι, όπωςπιδαρέλι, κουρτσαρέλι, γιουφτέλι, τζιτζιβέλι.
14)Τροπή του γ σε γκ μερικές φορές: π.χ. γκέφυρα (γέφυρα), γκαβγκίζ’(γαβγίζει), γκλάρους (γλάρος).
15)Πρόσθεση αρκτικού –α σε πολλές λέξεις: π.χ. αβδέλλα, ακάθαρμα,ακόλλα, αμασχάλη, αχέλι, αχιλώνα, αντρέπουμι.
16)Αφαίρεση του αρκτικού –α: π.χ. ‘κόμα (ακόμα), ‘στράφτει (αστράφτει).
17)Ανάπτυξη ημιφώνου i πριν από αρκτικό τονισμένο ε: π.χ. ιέλα (ή ιάλα),ιένα, ιέρχιτι (αντί έλα, ένα, έρχεται).
18)Οι φθόγγοι λ και ν τρέπονται σε λι και νι πριν από το τονισμένο ε: π.χ.κανιένας, γυνιέκα, Ιλιέν’, πλιένου (αντί κανένας, γυναίκα, Ελένη, πλένω).
19)Παράλειψη της συλλαβής τι : δαχλίδι (δαχτυλίδι), νησκός (νηστικός),δάχλου (δάχτυλο).