Η ονομασία
Η αρχαία Βέργη απαντά σαν Βέργη, Βέργα, Βέργον ή Βεργαίον, στους αρχαίους συγγραφείς, στους φορολογικούς καταλόγους της αττικοδηλιακής συμμαχίας, στον κατάλογο των θεωροδόκων του Ασκληπιείου της Επιδαύρου του 360 π.Χ. και σε μια επιγραφή των Φιλίππων του 3ου αιώνα μ.Χ.
Μαζί με την Άργυλο, το Κερδύλιο και την Όσσα, ήταν απ’ τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Βισαλτίας. Το όνομα της οφείλεται πιθανόν στον πρωτότοκο γιο του Βισάλτη, το Βέργο.
Χάλκινα νομίσματα με επιγραφή ΒΕΡΓ.
Η τοποθεσία
«Η αρχαία Βέργη ήταν πιθανότατα ένας σημαντικός εμπορικός σταθμός στον πλωτό ποταμό Στρυμόνα, στις όχθες της λίμνης Κερκινίτιδας. Εκεί είχαν εγκατασταθεί οι Θάσιοι στα τέλη του 6ου π.Χ αιώνα και λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του γεωργικού και μεταλλευτικού της πλούτου μετεξελίχθηκε σε αποικία της Θάσου.
Η πόλη απέκτησε κυρίαρχο ρόλο, καθώς διευκόλυνε τη μετακίνηση των αγαθών από το Αιγαίο πέλαγος και τη Θάσο προς τη θρακική ενδοχώρα και τα Βαλκάνια. Άρχισε να χάνει σε σπουδαιότητα μετά την ίδρυση της Αμφίπολης (437 π.Χ.), εξακολουθούσε ωστόσο να είναι αυθυπόστατη πόλη στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια.
Υπάρχει ασάφεια και αντιφατικότητα των αρχαίων πηγών σχετικά με τη θέση της. Ο Στράβων αναφέρει ότι απέχει από την Αμφίπολη περίπου 200 στάδια (37 χλμ). Ο Στέφανος Βυζάντιος λέει ότι πρόκειται για θρακική πόλη της περιοχής της Αμφίπολης. Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος τη θεωρεί πόλη της Οδομαντικής ενώ μερικοί κώδικές του την εντάσσουν στην Βισαλτία. Ο Ψευδο-Σκύμνος αναφέρει ότι βρίσκεται «επί Στρυμόνος κατά μεσόγειον».
Η ίδια ασάφεια υπάρχει και στους χάρτες της αρχαίας Μακεδονίας που κυκλοφόρησαν διάφοροι ξένοι μελετητές και ερευνητές από το 1200 μέχρι το 1900. Σε πολλούς χάρτες όμως σημειώνεται στη θέση της σημερινής Βέργης, δηλαδή δίπλα σε παραπόταμο του Στρυμόνα και δυτικά αυτού.
Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο βοός και αετού, αφιερωμένου στον Δία. Εύρημα από την αρχαία Βέργη, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών.
Νεώτερες Έρευνες
Από τους νεώτερους ερευνητές αυτός που πρότεινε την ταύτιση της αρχαίας Βέργης με τη θέση «Παλαιοχώρι» του χωριού Κοπατσίου ήταν όπως προαναφέραμε ο Άγγλος υπολοχαγός F. Welch το 1919.
Η αρχαία Βέργη έγινε γνωστή από τον κωμικό Αντιφάνη που έγραψε τα «Άπιστα», εξ αιτίας του οποίου βγήκε η φράση «βεργαΐζειν» για τις τερατολογίες.
Τα νομίσματα έφεραν πάνω Σειλινό με νύμφη ή Σειλινό μόνο ή ψάρι κυπρίνο (γριβάδι) ή τετράγωνο σταυρωτό σε σχήμα σβάστικας και τις επιγραφές ΒΕΡΤ, ΒΕΡΓΑΙ και ΒΕΡΓΑΙΟΥ.
Στο λόφο «Παλιοχώρι»(Παλιχώρι) υπάρχουν εκτεταμένα ερείπια. Έγινε συστηματική ανασκαφική έρευνα το 1983 και βρέθηκαν ερείπια της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου.
Το 1976 και το 1984 έγιναν σωστικές ανασκαφές στο αρχαίο νεκροταφείο στη θέση «Μανιούσι» και βρέθηκαν ευρήματα που καλύπτουν χρονική περίοδο από του τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. ως τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια.
Αλλά και σε παλιότερες πηγές γίνεται μνεία για αρχαία αντικείμενα που βρέθηκαν στην περιοχή της Βέργης. Πρώτα ο Π. Παπαγεωργίου 1(1886) αναφέρει ότι στο Κοπάτσι βρέθηκαν επιγραφές με τα ονόματα «Μέστυλος», «Ασίδημος» και «Κούτιος».
Κατά καιρούς βρέθηκαν θησαυροί νομισμάτων των κλασικών , ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, αγγεία, αγάλματα που βρίσκονται στα Μουσεία Σερρών και Καβάλας .
